شوک تقاضا ناشی از شیوع ویروس کرونا سبب شده تا خطوط هوایی بینش جدیدی در انتخاب ناوگان و مدیریت شرکتهای خود انجام دهند . به طور خلاصه می توان گفت که هواپیماهای پهن پیکر برد بلند باید جای خود را با هواپیماهای باریک پیکر برد بلند تعویض کنند . چراکه تقاضای سفر کاهش یافته و هزینه های سنگین عملیاتی ناوگان پهن پیکر با تعداد صندلی های فروخته شده تناسب ندارد . در ادامه این گزارش به تفضیل این تغییر بینش می پردازیم .
در آخرین آمار یاتا شاهد کاهش کیلومتر مسافر درآمد ۶۶٪ در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با ۲۰۱۹ هستیم . سال گذشته تقاضای سفر با شیوع کرونا و زمینگیر شدن ناوگان بوئینگ ۷۳۷ مکس بسیار محدود شد. در شروع همه گیری ،شرکتهای هواپیمایی جهان ۲۴ هزار هواپیما با حداقل ۵۰ صندلی را اداره می کردند که این عدد به شدت کاهش یافت و در ماه های اخیر با بازیابی آهسته ترافیک هوایی ، این عدد رو به افزایش است . در پایان سپتامبر این عدد به ۱۹۵۰۰ هواپیما رسید که فقط یک یا دو بار در هفنه پرواز کردند .
نحوه استفاده شرکت های هواپیمایی از ناوگان خود بر اساس عوامل بیشماری از جمله منطقه ، استراتژی و ترکیب هواپیماهای موجود متفاوت است. با این وجود ، همه گیری باعث بازنشستگی هواپیماهای بزرگی شد که محبوب مسافران بودند . در نتیجه انتظار می رود که پس از خروج صنعت از بحران ، این دلبستگی ، ابزار مهمی در بازسازی شبکه ها باشند.
گرچه این واقعیت که بازاری برای ادامه تولید ایرباس۳۸۰ و بوئینگ۷۴۷ وجود نداشت ، قبل از همه گیری کاملاً واضح بود. در اوایل سال ۲۰۱۹ ، هنگامی که رایزنی با امارات پس از یک سال مذاکره به شکست انجامید ، ایرباس اقدام به ختم تولید ایرباس۳۸۰ تا سال ۲۰۲۲ کرد. تقاضا برای نسخه مسافری بوئینگ۷۴۷ نیز سالهاست که وجود ندارد ، اما تقاضا برای نسخه باری آن باعث ادامه تولید شده است.
زاویه جالب توجه آینده ناوگان ایرباس۳۸۰ و بوئینگ۷۴۷ در سرویس است که به نظر می رسد مسیرهای مختلفی را طی کنند. به استثنای هواپیمایی امارات ، اساساً همه اپراتورهای ایرباس۳۸۰ تصمیم گرفته اند که یا با بازنشستگی زودهنگام ناوگان خود پیش بروند یا هواپیماها را در انبار قرار دهند.
لوفت هانزا هر دو مدل را در خدمت دارد و دیدگاه آن روشن است. این شرکت هواپیمایی اعلام کرد که فقط در صورت افزایش ناگهانی و غیرمنتظره تقاضا ، به ایرباس۳۸۰ باز خواهد گشت ، در حالی که بوئینگ۷۴۷ پرچمدار جدید آن خواهد بود. جوانترین بوئینگ۷۴۷ لوفت هانزا تنها ۵ سال سن دارد و برای حمل بار توجیه اقتصادی دارد . در مقابل هزینه ایرباس۳۸۰ بسیار زیاد است و در هر پرواز باید ۱۰۰ صندلی آن پر شود تا هزینه آن توجیه داشته باشد .
ایر فرانس نیز قبل از همه گیری و با هدف بهبود عملکرد مالی خود ، ناوگان ایرباس۳۸۰خود را برای همیشه پارک کرد. با این وجود بریتیش ایرویز قصد دارد بخشی از ناوگان ۱۲ فروندی ایرباس۳۸۰ خود را در پایان ماه اکتبر به سرویس برگرداند. چندین هواپیما به مسیرهای آتلانتیک شمالی اعزام می شوند و دو هواپیما در پرواز روزانه به ژوهانسبورگ به کار گرفته خواهد شد.
در خاورمیانه ، قطر ایرویز گفته است که هواپیماهای A380 را حداقل تا نوامبر ۲۰۲۱ روی زمین نگه می دارد و اتحاد ایرویز با ۱۱۵ فروند ایرباس۳۸۰ با تردید اعلام کرده که هرگز آنها را به سرویس بازنمی گرداند البته امارات در موقعیتی نیست که اقدامی مشابه انجام دهد.
تبعات کووید۱۹ در آسیا و اقیانوسیه سبب شده تا شرکتهای ایرآسیا ، هواپیمایی کره ، مالزی ، تایلند ، کنتاس ، سنگاپور و ژاپن ناوگان ایرباس۳۸۰ خود را پرواز ندهند . البته یک استثناء شرکت هواپیمایی چاینا ساوترن است که هنوز ۵ فروند ایرباس۳۸۰ را عملیاتی دارد . در این حال ایرچاینا نیز از ناوگان ۷۴۷ خود برای حمل بار استفاده می کند .
هنگامی که تجارت هنوز خوب بود ، بسیاری از شرکت های هواپیمایی می توانستند هواپیمای کم بازده را برای مدت طولانی تری در سرویس نگه دارند. بوئینگ ۷۴۷سری۴۰۰ و ایرباس۳۴۰ شاید بهترین نمونه های این تاکتیک باشند. در برخی موارد ، استفاده از آنها با تأخیر در تحویل هواپیماهای جایگزین مانند بوئینگ ۷۷۷ یا ایرباس۳۵۰ صورت گرفت.
مشکلات مربوط به موتورهای رولزرویس ترنت ۱۰۰۰ در بوئینگ ۷۸۷ موج دیگری از ظرفیت پیش بینی نشده را ایجاد کرد که این دو مدل قدیمی بیشتر پرواز کنند . البته به این دو مدل باید بوئینگ۷۷۷ قدیمی تر و بوئینگ۷۶۷ را نیز اضافه کرد .
پایان بوئینگ ۷۴۷سری۴۰۰ ، فرایندی بود که مدتها قبل از آغاز بحران ویروس کرونا به ویژه به دلیل تصمیمات بریتیش ایرویز و کنتاس برای عدم بازگشت این هواپیما به سرویس در صنعت آغاز شده بود. بریتیش ایرویز جایگزینی را با ایرباس۳۵۰ آغاز کرد ولی کنتاس فقط به بازنشستگی ناوگان موجود رضایت داد .
هواپیمایی ک.ال.ام یکی دیگر از اپراتورهای برجسته بوئینگ۷۴۷ آخرین خدمات مسافری خود را در ماه مارس انجام داد . شرکتها معمولا به جای بوئینگ ۷۴۷ و ایرباس۳۴۰ هواپیماهای ایرباس۳۵۰ و بوئینگ۷۸۷ را جایگزین کردند . تا پایان سپتامبر امسال ۲۲۸ فروند ایرباس۳۴۰ در خدمت بودند اما اعداد به سرعت در حال تغییر است . لوفت هانزا تصمیم گرفت ۱۷ فروند ایرباس۳۴۰ باقیمانده خود را به انبار ارسال کند و بعید است در شرایط فعلی به سرویس بازگردند .
روند کاهشی تقاضای سفر سبب شده تا شرکتهایی همچون کتی پاسفیک و هواپیمایی سنگاپور ناوگان بوئینگ۷۷۷ خود را نیز غیرفعال کنند و استراتژی ناوگان باریم پیکر برد بلند را فعال کنند . به همین دلیل هواپیمایی سنگاپور ۳۲ فروند ایرباس۳۵۰ و ۱۶ فروند بوئینگ۷۸۷ را عملیاتی نگه داشته است .
کتی پاسفیک نیز مانند سنگاپور به هواپیماهای جدیدتر اعتماد کرده است . ۲۰ فروند ایرباس۳۵۰ عملیاتی هستند و درمقابل ناوگان بوئینگ۷۷۷ پارک شده اند البته ۲۰ فروند بوئینگ۷۴۷ آن در حمل بار فعالند .
شرکت هواپیمایی کره جنوبی نیز ۳۷ فروند از ۵۴ فروند بوئینگ۷۷۷ خود را فعال نگاه داشته است . این شرکت ناوگان باری خوبی دارد که همگی فعال هستند .
در هند نیز شرکت هواپیمایی ایندگو یک استثناء بوده است . این شرکت از ماه مارس ۱۹ فروند ایرباس۳۲۰ نئو و ۱۲ فروند ایرباس۳۲۱ نئو تحویل گرفته و بیش از پیش فعال است . در حالی که همه گیری برای همه مشکلات عمده ای به وجود آورده ولی در خاورمیانه سه شرکت بزرگ هواپیمایی با بالاترین موانع روبرو بوده اند . هواپیمایی امارات ، اتحاد و قطر به دلیل سیاست پروازهای دوربرد بسیار آسیب پذیر شده اند .
هواپیمایی امارات از ۱۱۵ فروند ایرباس۳۸۰ خود فقط ۱۴ فروند را پرواز می دهد ولی از ۱۵۵ فروند بوئینگ۷۷۷ آن ۱۳۵ فروند عملیاتی هستند . این شرکت تقاضای خرید بوئینگ۷۸۷ و ایرباس۳۵۰ نیز دارد که از سال ۲۰۲۳ تحویل می شوند . هواپیمایی قطر نیز با کمک دولت سرپا مانده و در بازسازی شبکه خود جستورتر ظاهر شده است . هواپیمایی اتحاد نیز قبل از همه گیری سفارشات آینده را کاهش داده بود . این شرکت بیشتر از بوئینگ ۷۷۷ و ۷۸۷ خود بهره می گیرد ولی ناوگان ایرباس ۳۲۰ و ۳۳۰ خود را روی زمین نگه داشته است .
در آینده بلندمدت ، مدلهایی از جمله ایرباس۳۲۱ ال .آر به شرکتهای هواپیمایی این امکان را می دهد که فرکانسهایی را به بازارهای با حجم زیاد تقاضا و مسافت طولانی اضافه کنند و یا پروازهای بدون توقف را در مسیرهای طولانی انجام دهند که حتی برای کوچکترین پهن پیکرها مانند بوئینگ ۷۸۷ قابل اجرا نیست.